Πρακτικές συμβουλές διαχείρισης παιδιών με ΔΕΠΥ στο σπίτι
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή / και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι η συχνότερη νευροαναπτυξιακή διαταραχή της παιδικής και εφηβικής ηλικίας με ποσοστό 5%-7%. Συνηθίζεται τα πρώτα έντονα συμπτώματα των παιδιών με ΔΕΠΥ να γίνονται αντιληπτά από τους γονείς όταν το παιδί ξεκινήσει το σχολείο, τότε αυξάνονται οι απαιτήσεις για συγκέντρωση και τήρηση κανόνων. Το παιδί σε αυτή την ηλικία αρχίζει να εμφανίζει πιο έντονα τα συμπτώματα της διαταραχής τα οποία μπορεί να είναι: απροσεξία, υπερκινητικότητα, εναντιωματική συμπεριφορά, δυσκολίες στο σχολείο κ.α. Τα συγκεκριμένα συμπτώματα δημιουργούν μεγάλη δυσκολία και αρκετά προβλήματα τόσο στους γονείς όσο και στους εκπαιδευτικούς των παιδιών με ΔΕΠΥ.
Στο παρακάτω κείμενο θα παρατεθούν κάποιες τεχνικές διαχείρισης των παιδιών στο σπίτι. Παρ’ όλα αυτά οι γονείς είναι σημαντικό να λάβουν υπόψιν τους ότι οι τεχνικές αυτές για να αποδώσουν στο μέγιστο θα χρειαστεί να γενικευτούν σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία το παιδί είναι ενεργό.
Κανόνες
Ξεκινώντας είναι μεγίστης σημασίας για το παιδί με ΔΕΠΥ να βρίσκεται σε ένα δομημένο με κανόνες και όρια περιβάλλον. Οι κανόνες λοιπόν θα πρέπει να διαμορφωθούν σε συνεργασία με το παιδί και να είναι οπτικοποιημένοι ( ανάλογα με την ηλικία του παιδιού επιλέγετε εικόνες ή κείμενο). Επιπλέον οι κανόνες θα πρέπει να είναι σαφείς, κατάλληλοι για την ηλικία του παιδιού και να έχουν θετική διατύπωση. Για παράδειγμα, αντί να πείτε στο παιδί σας «σταμάτα να φωνάζεις» δίνετε την σωστή οδηγία η οποία είναι: «μιλάω χαμηλόφωνα» . Με τον ίδιο τρόπο αν θέλετε να δώσετε μια οδηγία στο παιδί σας πρέπει να φροντίσετε να έχετε ήρεμο τόνο φωνής και βλεμματική επαφή. Για παράδειγμα, αντί να πείτε στο παιδί σας «κλείσε αμέσως την τηλεόραση» φροντίζετε να του επιστήσετε την προσοχή και με ήρεμο τόνο δίνετε την οδηγία λέγοντας «κλείσε την τηλεόραση σε 5 λεπτά».
Συνέπειες και ανταμοιβές
Στην συνέχεια χρειάζεται οι γονείς να γνωρίζουν πως και πότε επιβάλλουν στα παιδιά τους συνέπειες. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να αναγνωρίσουν ότι εφαρμόζοντας λογικές συνέπειες σε μη επιθυμητές συμπεριφορές των παιδιών έχει ως στόχο την ανάπτυξη της υπευθυνότητας τους. Η βασική διαφορά της συνέπειας με την τιμωρία είναι ότι η συνέπεια είναι μια προσυμφωνημένη πράξη με το παιδί. Για παράδειγμα, «θέλω να τελειώσεις την άσκηση και μετά μπορείς να δεις τηλεόραση. Αν δεν την τελειώσεις δεν θα δεις τηλεόραση». Είναι πιθανό δίνοντας την εντολή το παιδί να αδιαφορήσει καθώς πολλές φορές δεν θέλουν να υποκύψουν αλλά είναι σημαντικό να καταλάβει το παιδί πως όταν αναφέρεστε σε συνέπειες το εννοείτε και θα τις επιβάλετε. Οι συνέπειες πρέπει να είναι πάντοτε ρεαλιστικές, ανάλογες με την ηλικία του παιδιού αλλά και αντίστοιχες με την συμπεριφορά του. Από την άλλη μεριά θα πρέπει να επαινείτε και να επιβραβεύετε το παιδί σας όταν έχει την επιθυμητή συμπεριφορά. Τα παιδία με ΔΕΠΥ τείνουν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση οπότε είναι πολύ σημαντικό να επιβραβεύονται σε κάθε τους καλή συμπεριφορά. Η ανταμοιβή επίσης είναι ένας θετικός ενισχυτής, το είδος της θα μπορούσε να είναι κάποιο υλικό ή μια κοινωνική ανταμοιβή. Μια δραστηριότητα ή μια βόλτα με φίλους είναι πάντα πολύ προτιμότερη από τα υλικά. Η ανταμοιβή θα πρέπει να επέρχεται σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο το οποίο έχει συμφωνηθεί με το παιδί. Αν το παιδί επιδείξει κάποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά είναι σημαντικό να μην του αφαιρέσετε την ανταμοιβή που έχει ήδη συμφωνηθεί.
Επιπλέον κάτι αρκετά βοηθητικό για το παιδί θα ήταν να οπτικοποιήσετε σε έναν πίνακα τους στόχους του οποίους θα θέσετε μαζί με το παιδί και ποια θα είναι η ανταμοιβή του αν ολοκληρώσει τον συγκεκριμένο στόχο. Για παράδειγμα, το παιδί θα ολοκληρώνει τα μαθήματα της επόμενης μέρας και μετά θα ξεκινάει το παιχνίδι. Επιδεικνύοντας αυτή την συμπεριφορά για μια εβδομάδα στο τέλος θα υπάρξει μια συμφωνημένη ανταμοιβή. Μπορείτε να φτιάξετε έναν πίνακα ο οποίος θα τοποθετηθεί σε ένα σημείο του σπιτιού ώστε να τον βλέπει το παιδί και κάθε μέρα που ολοκληρώνει την επιθυμητή συμπεριφορά θα μπορεί να σβήνει μια μέρα από τον πίνακα μέχρι να φτάσει η μέρα της ανταμοιβής.
Μαθητές με ΔΕΠΥ και ολοκλήρωση εργασιών στο σπίτι
Οι γονείς πολλές φορές δεν ξέρουν πως να βοηθήσουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ να ολοκληρώσουν τις εργασίες που έχουν για το σπίτι. Το δωμάτιο μελέτης του παιδιού με ΔΕΠΥ θα πρέπει να είναι προκαθορισμένο, οργανωμένο και να χρησιμοποιείται μόνο για διάβασμα. Το γραφείο θα έχει πάνω μόνο όσα υλικά χρειάζεται το παιδί για το διάβασμα και όχι παιχνίδια και άλλα αντικείμενα που μπορεί να του αποσπούν την προσοχή.
Το παιδί χρειάζεται πάντα να ξέρει πόση ώρα θα μελετήσει, πότε θα κάνει διάλειμμα και πόσο θα διαρκέσει. Ένα οπτικοποιημένο πρόγραμμα θα βοηθήσει το παιδί να οργανώνεται κατάλληλα. Αν το παιδί κάνει μια δύσκολη εργασία μπορείτε να την «σπάσετε» σε βήματα τα οποία ανταποκρίνονται στις δυνάμεις του. Ένα ρολόι ή κάποιο χρονόμετρο θα ήταν πολύ χρήσιμο έτσι ώστε να μπορεί το παιδί να παρακολουθεί πόση ώρα έχει για να ολοκληρώσει τις εργασίες του αλλά και πόση ώρα διαρκεί το διάλειμμα του.
Οργάνωση χώρου και χρόνου
Για να βοηθήσετε το παιδί να μάθει να τακτοποιεί το δωμάτιο αλλά και τα πράγματα του θα χρειαστεί να αφιερώσετε συγκεκριμένο χρόνο μέσα στην μέρα για να οργανώσετε μαζί με το παιδί τους χώρους που θα τοποθετείται κάθε παιχνίδι η αντικείμενο. Στη συνέχεια το παιδί θα μάθει να ξεχωρίζει τους χώρους αποθήκευσης (μπορείτε να βάλετε και ετικέτες η διαφορετικά χρώματα σε κουτιά) και έτσι κατά τη διάρκεια της τακτοποίησης το παιδί θα βάζει τα παιχνίδια στη θέση τους.
Επίσης, για την καλύτερη οργάνωση του παιδιού θα ήταν χρήσιμο να τοποθετήσετε έναν πίνακα ανακοινώσεων στο δωμάτιο του ή πάνω από το γραφείο του. Ο πίνακας αυτός μπορεί να περιέχει δραστηριότητες που είναι προγραμματισμένες να γίνουν μέσα στον μήνα. Για παράδειγμα, εκδρομές, ταξίδια επισκέψεις και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες. Το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε να είναι και εβδομαδιαίο.
Χρόνος για παιχνίδι, δημιουργία ρουτίνας και θετική σκέψη είναι τα βήματα για την επιτυχία!!!